„Radioterapia posiada zastosowanie jako skuteczna metoda postępowania paliatywnego, mająca na celu zlikwidowanie bądź ograniczenie dolegliwości wywołanych rozwojem choroby nowotworowej, a przez to poprawę jakości życia chorych, u których nie ma możliwości prowadzenia leczenia radykalnego. Celem napromieniań paliatywnych jest ograniczenie dolegliwości przez ulgę w cierpieniu spowodowanym bólem oraz różnymi zaburzeniami fizycznymi”– mówił podczas wykładu, w stacjonarnym Hospicjum im. św. Jana Pawła II w Bielsku-Białej przy ul. Zdrojowej 10 – Piotr Lelek lekarz specjalizujący się w opiece paliatywnej oraz radioterapii.
„Rola radioterapii w opiece paliatywnej” to tytuł kolejnego wykładu organizowanego w Hospicjum, dla personelu medycznego, wolontariuszy i członków zarządu Salwatoriańskiego Stowarzyszenia Hospicyjnego oraz zainteresowanych tym tematem pracowników służby zdrowia Bielska-Białej. Jak wyjaśniał wykładowca, który poznał wcześniej metody opieki paliatywnej w zagranicznej klinice – „Uśmierzanie bólu nowotworowego za pomocą radioterapii paliatywnej stanowi ważny i niedoceniany aspekt leczenia objawowego. Radioterapia paliatywna jest wskazana przy bólach towarzyszących przerzutom raka do kości, tkanek miękkich, przy przerzutach do mózgu, rdzenia kręgowego. Napromienianie paliatywne uśmierza zwykle skutecznie, na długi czas bóle i nie jest ograniczone tylko do fazy terminalnej”.
Przy właściwej diagnozie, dobrym planowaniu terapii wiąże się ona z niewielkimi działaniami niepożądanymi. W przypadku wystąpienia wielu przerzutów, napromieniane są tylko te, które powodują dolegliwości. Efekt może utrzymywać się wiele tygodni, również po odstawieniu leków przeciwbólowych. Uśmierzanie bólu za pomocą radioterapii paliatywnej nie zakłada pewnego cofnięcia się guza, a raczej jego osłabienie i uwstecznienie. Efekt przeciwbólowy występuje z reguły już przy niewielkich dawkach po kilku dniach, a swoje maksimum osiąga po 2-4 tygodniach. Radioterapia paliatywna stanowi ważne narzędzie w kontekście opieki paliatywnej nad pacjentem z zaawansowaną chorobą nowotworową.
W dalszej części wykładu opisany został mechanizm niszczenia komórek rakowych podczas radioterapii, napromienianych jonizującymi promieniami X z określeniem klinicznej dawki stosowanej przy takich zabiegach, dbając o skuteczność leczenia przy ograniczeniu skutków ubocznych. Jak podkreślił prelegent – „fundamentalne znaczenie w radioterapii począwszy od przeprowadzenia kwalifikacji do takiego leczenia ma precyzyjne jego całościowe zaplanowanie, w celu prawidłowego i bezpiecznego przeprowadzenia terapii, uzyskania całkowitego zniszczenia nowotworu oraz ograniczenia powikłań popromiennych. W tym celu konieczne jest dokładne zlokalizowanie guza nowotworowego, określenie jego zasięgu oraz oszacowanie objętości bloku tkanek, który powinien być objęty dawką”.
Radioterapia jest z natury leczeniem oszczędzającym – napromieniania są bezbolesne i bezkrwawe, natomiast trwają stosunkowo długo. Aparatura radioterapeutyczna jest bardzo droga. Cena jednego zestawu do radioterapii – akceleratora liniowego, sięga kwoty ponad dziesięciu milionów złotych. Centrum Onkologiczne w Bielsku-Białej dysponuje 4 urządzeniami do radioterapii. Szkolenie personelu medycznego Hospicjum z zakresu nowych metod opieki paliatywnej może przyczynić się do szerszego ich stosowania. To cenna inicjatywa Salwatoriańskiego Stowarzyszenia Hospicyjnego w trosce o chorych.
Tekst i fotografie Urszula i Andrzej Omylińscy